It’s the end of vinyl as we know it?

In 2002 schreef ik onderstaand artikel over Final Scratch. Een systeem waarmee dj’s met digitale bestanden als MP3 het mixeffect van het ouderwetse vinyl kunnen bereiken. Een begin van de digitalisering in de DJ-booth.

Probleem:
Je hebt net een fantastische techno klassieker geproduceerd die je vannacht wil uittesten op de dansvloer, maar je eigen vinylperser is net vijf minuten geleden gesloten en je weet even niet een alternatief adres. Wat doe je dan? Wacht je met het persen van de plaat tot de volgende dag en ga je vannacht dol enthousiaste party people teleurstellen door niet de plaat van het jaar te mixen? Of ben je zo teleurgesteld, dat je geen zin meer hebt om te draaien?
Als je de ontwikkelingen in de dance industrie in de gaten had gehouden was Final Scratch mogelijk de oplossing geweest om tezamen met al die mensen in de kosmos te belanden.

Final Scratch is een systeem waarmee dj’s met digitale bestanden als MP3 het mixeffect van het ouderwets lekker ruikende vinyl kunnen bereiken. Dit systeem is op elke dj-setup van een mengpaneel en twee draaitafels aan te sluiten. Met Final Scratch kan de dj digitale bestanden via de draaitafel aansturen alsof het een plaat betreft. Met een speciale vinylplaat op de standaard draaitafel en een mysterieus kastje dat signalen naar de computer met de digitale bestanden doorzendt kunnen de digitale bestanden dus worden aangestuurd. Hierdoor kan de dj de digitale bestanden mixen en scratchen. Zelf needle dropping (de naald op een willekeurige plek op de plaat laten vallen), met uiterste precisie, is mogelijk. De digitale dj is nu echt geboren. Overslaande platen en krassen zijn verleden tijd.
Final Scratch is uitgevonden door de 27-jarige Mark-jan Bastian, die het idee kreeg toen in 1997 op een hackers congres de dj op het slotfeest wel een computer vol muziek had, maar geen platen. In 1998 begon Bastian het idee uit te werken. Hij gebruikte de vinylplaat als basis, omdat de dj exact dezelfde handelingen moet kunnen uitvoeren zoals met een paar normale draaitafels. Hij ontwikkelde een speciale plaat met een bepaalde frequentie die afgespeeld via een versterker alleen maar een hoge toon geeft. Maar die via een speciaal kastje de speciale plaat in verbinding brengt met een computer vol muziek.
Het Final Scratch systeem (inclusief software met bijbehorende laptop) is inmiddels al te koop voor ongeveer € 3780,-. Voor de hobby dj’s verschijnt er ook dit jaar een goedkopere versie, wel zonder laptop, voor € 726,-.

Een ware revolutie

Eén van de eerste dj’s die zich met Final Scratch bezighield was de Canadese dj/producer Ritchie Hawtin. Hawtin, een naar Canada geëmigreerde Engelsman, kwam al in jonge leeftijd in contact met de bloeiende techno scène in Detroit, wat op een steenworp afstand ligt van zijn woonplaats Windsor. Na geïnspireerd te zijn door de godfathers van de techno Juan Atkins en Derrick May besloot Hawtin om ook zelf verder te gaan in deze progressieve stroming en begon dj en producer te worden van zeer minimalistische, abstracte techno.
Via via kwam Hawtin in contact met Bastian en zijn ontwikkelingsteam. Deze besloten dat Hawtin voor een jaar Final Scratch mocht testen en feedback geven voor de verdere perfectionering van dit systeem.
Over Final Scratch is Ritchie Hawtin zeer positief. “Final Scratch is een ware revolutie voor dj’s,” zegt Hawtin in een interview met Furious.com. “In plaats van het draaien van muziek op vinyl, kunnen we nu ook met digitale bestanden het zelfde resultaat creeëren. Zoals platen sneller of langzamer laten draaien of ze een verschillende effecten als de back-spin geven.”
Het voordeel van het draaien met digitale bestanden is dat deze een langere levensduur hebben dan platen en moeilijker te beschadigen zijn.
De andere voordelen voor de nieuwe digitale dj op een rijtje zijn:

• Geen zware koffers met platen meer dragen
• Geen extra kosten bij het persen van je eigen dubplaten
• Nooit meer je favoriete plaat per ongeluk vergeten
• Geen platen meer kopen
• Goedkope distributie
• Digitale bestanden zijn goed te doorzoeken

Nieuwe initiatieven voor digitale muziek

Met nieuwe technieken als de Final Scratch en de Pioneer CDJ-1000 Digital Vinyl Turntable (draaitafel met cd’s als muziekleverancier) wordt de potentie groter dat meer dj’s voor digitale muziekbestanden gaan kiezen.
Naast de eigen gemaakte tracks kunnen dj’s/producers ook steeds meer een grotere keuze maken uit het digitale muziekaanbod van de grote (“majors”) en kleine (“independents”) platenmaatschappijen en van muzikanten die hun eigen gemaakte muziek op het Internet zetten (bijvoorbeeld via www.vitaminic.nl).

De groten

Volgens het onderzoeksbureau Jupiter Media Metrix werd in 2001 zo'n $ 900 miljoen verdiend met het aanbieden van muziek op Internet. Deze markt (inclusief de verkoop van cd’s via het Net) zal in 2006 gegroeid zijn naar ruim $ 5 miljard.
Naar aller waarschijnlijkheid zullen de vijf grootste platenmaatschappijen BMG, EMI, Sony, Universal, Warner Music het meeste aan deze markt verdienen.

De kleintjes

Gespecialiseerde platenmaatschappijtjes (labels) in de dance industrie kunnen ook een graantje meepikken van deze markt, maar dan zullen ze wel hun strategie moeten bijstellen en zich meer in de hedendaagse technologie interesseren.
Eén van de eerste initiatieven om “promo’s” van kleinere dance labels naar meer dj’s te verspreiden is via de website www.promos4djs.com. De promo’s zijn als MP3 bestanden te downloaden en kunnen op een cd worden gebrand. Het voordeel voor de dance labels is dat hun muziek een groter danspubliek bereikt en als de track aanslaat betekent dat een grotere verkoop door de consumenten.
Naast het officiële aanbod van de majors, independents en de muzikanten zelf is er ook nog een illegaal circuit, waar muziek zonder toestemming van de rechthebbenden gratis wordt uitgewisseld en waardoor de platenmaatschappijen enorm veel geld mislopen.

Emoties

Op de vraag of dj’s op een dag compleet digitaal gaan werken en de draaitafels op zolder zetten heeft Ritchie Hawtin in een ander interview met DigitalMusicWeekly.com het volgende te zeggen: “Ik hoop dat er een dag komt, waarbij ik nog alleen maar werk met digitale muziekbestanden en dat ik de draaitafel alleen nog maar gebruik als instrument om ze te bedienen.”
Hoewel Hawtin de Final Scratch ziet als een mooi instrument om meer met digitale media te gaan werken kan hij op de definitieve vraag of Final Scratch nu het begin van het einde voor de vinylplaat is niet echt bevestigend antwoord geven.
In het interview met DigitalMusicWeekly.com zegt Hawtin het volgende: “We zoeken naar dat iets waar onze emoties zich in een digitaal rijk goed kunnen bij voelen. De draaitafel geeft ons dat warme gevoel al dus waarom zouden we die dan weg doen? Je zult ons niet horen zeggen, “Gebruik Final Scratch, want dit is hèt.” Dit is iets wat we zien als een brug naar de toekomst, waarbij deze en andere technologieën tegelijkertijd worden gebruikt.“ Bastian zegt dit in een interview met Gomagazine.nl: "Het blijft een keus van de dj’s. Ze kiezen zelf of ze het als aanvulling of vervanging zien.”
En met deze wijze woorden afsluitend zullen we vol spanning naar de toekomst kijken en zien wie er gaat winnen.

Datum: februari 2002